กู่ม้าโก้ง ตั้งอยู่ที่ บ้านห้วยม้าโก้ง หมู่ที่ ๘ ตำบลป่าสัก อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน มีตำนานเกี่ยวกับชื่อของหมู่บ้านที่สืบต่อกันมาว่า มีสองสหายชื่อขุนเริ่มกับขุนทา ปลูกบ้านอยู่คนละฟากภูเขา ทั้งสองคนให้สัญญาต่อกันว่า ถ้ามีลูกเป็นลูกผู้หญิงและชายจะให้แต่งงานกัน ขุนทามีลูกชายตั้งชื่อว่าบุญทา ส่วนขุนเริ่มมีลูกสาวมีชื่อว่าเกี๋ยวคำ เมื่อทั้งสองโตเป็นหนุ่มสาวก็มีโอกาสพบกันและเกิดความรักต่อกันและได้หมั้นหมายกันไว้ บุญทาขี่ม้าโก้ง (ม้าพื้นเมืองสีพื้นน้ำตาลมีสีขาวเป็นจุด ๆ บนตัว) ไปเที่ยวหาเกี๋ยวคำ อยู่เป็นประจำวันหนึ่งขุนเริ่มพาบริวารออกไปล่าสัตว์ได้งูเหลือมยักจึงนำมาทำอาหารเลี้ยงคนทั้งหมู่บ้าน หลังจากกินอาหารก็เกิดอาเพศ ฝนตก ฟ้าร้อง แผ่นดินไหวหมู่บ้านทั้งหมู่บ้านก็ถล่มลง เป็นเวลาเดียวกับที่บุญทาเดินทางมาถึง จึงได้ขี่ม้าโก้งมาถึงจึงถอดแหวนหมั้น บริเวณนั้นปัจจุบันเรียกว่า หนองแหวน บุญทาขี้ม้าหนีต่อมาถึงภูเขาอีกลูกหนึ่งเขาจึงเหลียวกลับไปดูปัจจุบันเรียกว่า ดอยแล ความกลัวตายจึงขี่ม้าจนมาถึงช่องเขาอีกลูกหนึ่งม้าบอกเขาว่า “ปอเต๊อะ” (พอแล้ว) ที่แห่งนั้นปัจจุบันเรียกว่า กิ่วปาเตาะ เขาขี่ม้าหนีไปตามลำห้วยอีกแห่ง ด้วยเหตุที่เขาหนีภัยหนีเคราะห์ร้ายมาจนถึงหุบเขาใหญ่ที่มีป่าไม้ร่มเย็น ม้าบอกเขาว่าตอนนี้เท้าของม้าร้อนป่านดั่งไฟลำห้วยนั้นจึงถูกเรียกว่า ห้วยไฟ บุญทาได้ตีม้าให้วิ่งหนีต่อไปอีกถึงลำห้วยใกล้ๆภูเขาเล็กๆแห่งหนึ่ง ม้าเหนื่อยมากจนขาดใจตายบริเวณลำห้วย ปัจจุบันเรียกว่า ห้วยม้าโก้ง ในบริเวณนี้เมื่อมีการอพยพของผู้คนเข้ามาอาศัยอยู่มากขึ้น จนสามารถตั้งเป็นหมู่บ้านได้ จึงตั้งชื่อหมู่บ้านว่า “บ้านห้วยม้าโก้ง”

การเดินทางมาเที่ยว : ห่างจากตัวอำเภอเมืองลำพูนไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ประมาณ ๑๓ กิโลเมตร เดินทางโดยใช้เส้นทางหลวงสายเลี่ยงเมืองลำพูน - ป่าซาง และเส้นทางหลวงจังหวัดสายบ้านหลุก – บ้านบูชา

อ้างอิง

http://info.dla.go.th/public/travel.do?cmd=goDetail&id=513396&random=1499071378015